Metabole endotoxemie

11 Jun, 2018

Door: Fleur Kortekaas

Sinds een aantal jaren heeft de term metabole endotoxemie in de voedingsgeneeskunde haar intrede gedaan. Hiermee bedoelt men een toxische belasting van de stofwisseling, die haar oorsprong vindt in een lekkende darm, ofwel een verhoogde doorlaatbaarheid van het darmslijmvlies. Metabole endotoxemie ontstaat door bacteriële lipopolysacchariden (LPS), die de darmwand passeren en in het bloed een immuunrespons oproepen. Dat veroorzaakt de laaggradige ontstekingen onderliggend aan chronische ziekten.

Het basis-targetorgaan voor behandelaren in de functionele geneeskunde is de darm. Natuurgeneeskundigen hebben een gezonde ‘obsessie’ met het spijsverteringskanaal.
Want reiniging is de initiële ingang voor een behandeling, en een goede darmconditie kan alle orgaansystemen vitaliseren. Bij een slechte darmconditie is de darm onvoldoende in staat de buitenwereld van de binnenwereld te scheiden. De poortwachterfunctie van de darm is dan verstoord. Daardoor worden stoffen (endotoxinen) toegelaten in de bloedstroom die daar niet thuishoren. Deze endotoxinen triggeren het immuunsysteem en leiden tot de conditie die metabole endotoxemie wordt genoemd.

Het begrip raakt oude natuurgeneeskundige termen zoals ‘verslakking’. Daar waar de termen ‘verslakking’, ‘ontgiften’ en ‘autointoxicatie’ geen of weinig treffers in de database PubMed geven, levert ‘metabolic endotoxemia’ inmiddels al bijna achthonderd hits op. De klinische behandeling van metabole endotoxemie was onderwerp van een lezing van voedingsdeskundige Benjamin Brown op het Internationaal Congres Natuurgeneeskunde 2017 in Londen. ‘Naturopathic medicine is being redefined’, concludeerde hij in zijn lezing. ‘We are re-establishing naturopathic traditions’.¹

In de verschillende voedingswetenschappelijke publicaties treedt door voeding en leefstijl veroorzaakte metabole endotoxemie naar voren als een belangrijke factor in de ontwikkeling van chronische ziekte. Pathologische stijging van circulerende niveaus endotoxinen zorgt voor activering van inflammatoire en oxidatieve reactieprocessen, die na verloop van tijd aanleiding zijn voor de ontwikkeling van ziekte. Metabole endotoxemie ligt als fundamenteel concept ten grondslag aan een brede reeks aandoeningen die in verband staan met chronische laaggradige inflammatie (zie kader en figuur 1). Voeding en voedingsbestanddelen zijn sterke regulatoren voor circulerende endotoxinen en zijn uitermate geschikt om de plasmaniveaus te verminderen en metabole gezondheid te verbeteren.

1. Brown BI. Nutritional Management of Metabolic Endotoxemia: A Clinical Review. Altern Ther Health Med. 2017 Jul; 23(4):42–54.
2. Brown K, DeCoffe D, Molcan E, Gibson DL. Diet-Induced Dysbiosis of the Intestinal Microbiota and the Effects on Immunity and Disease. Nutrients . 2012 Aug 21;4(8):1095–119.
3. Neves AL, Coelho J, Couto L, Leite-Moreira A, Roncon-Albuquerque R. Metabolic endotoxemia: a molecular link between obesity and cardiovascular risk. J Mol Endocrinol. 2013 Oct 11 ;51(2):R51-64.
4. Cani PD, Osto M, Geurts L, Everard A. Involvement of gut microbiota in the development of low-grade inflammation and type 2 diabetes associated with obesity. Gut Microbes . 2012 Jul 14 ;3(4):279–88.
5. Cani PD, Bibiloni R, Knauf C, Waget A, Neyrinck AM, Delzenne NM, et al. Changes in gut microbiota control metabolic endotoxemia-induced inflammation in high-fat diet-induced obesity and diabetes in mice. Diabetes. 2008 Jun 1 ;57(6):1470–81.
6. Amar J, Burcelin R, Ruidavets JB, Cani PD, Fauvel J, Alessi MC, et al. Energy intake is associated with endotoxemia in apparently healthy men. Am J Clin Nutr [Internet]. 2008 May 1 [cited 2018 Apr 24];87(5):1219–23.
7. Erridge C, Attina T, Spickett CM, Webb DJ. A high-fat meal induces low-grade endotoxemia: evidence of a novel mechanism of postprandial inflammation. Am J Clin Nutr. 2007 Nov 1 ;86(5):1286–92.
8. Ghanim H, Abuaysheh S, Sia CL, Korzeniewski K, Chaudhuri A, Fernandez-Real JM, et al. Increase in plasma endotoxin concentrations and the expression of Toll-like receptors and suppressor of cytokine signaling-3 in mononuclear cells after a high-fat, high-carbohydrate meal: implications for insulin resistance. Diabetes Care. 2009 Dec 1 ;32(12):2281–7.
9. Maes M, Leunis J-C. Normalization of leaky gut in chronic fatigue syndrome (CFS) is accompanied by a clinical improvement: effects of age, duration of illness and the translocation of LPS from gram-negative bacteria. Neuro Endocrinol Lett . 2008 Dec;29(6):902–10.
10. Xiao S, Fei N, Pang X, Shen J, Wang L, Zhang B, et al. A gut microbiota-targeted dietary intervention for amelioration of chronic inflammation underlying metabolic syndrome. FEMS Microbiol Ecol . 2014 Feb;87(2):357–67.
11. Pendyala S, Walker JM, Holt PR. A high-fat diet is associated with endotoxemia that originates from the gut. Gastroenterology . 2012 May;142(5):1100–1101.e2. Available from:
12. Burcelin R, Serino M, Chabo C, Blasco-Baque V, Amar J. Gut microbiota and diabetes: from pathogenesis to therapeutic perspective. Acta Diabetol . 2011 Dec 2 [cited 2018 Apr 25];48(4):257–73.