Acetyl-L-carnitine als verbinding tussen mitochondriële functie en gedrag
15 Oct, 2025
Door Martijn Schraven
Mitochondriale dysfunctie is aantoonbaar bij ongeveer 33 procent van alle mensen met autisme. Bij bijkomende gastro-intestinale klachten, stijgt dit zelfs tot ruim 74 procent. Die verstoring draagt bij aan energiegebrek, darmproblemen en gedragsveranderingen. Acetyl-L-carnitine ondersteunt het vetzuurtransport in de mitochondriën én levert acetylgroepen voor neurotransmitters, waardoor het een logische aanvullende interventie vormt.
Autisme is een complexe neurobiologische ontwikkelingsstoornis met mentale en lichamelijke kenmerken. De aandoening is te herkennen aan beperkingen in sociale interactie, communicatie en flexibiliteit in denken, gecombineerd met sensorische overgevoeligheid. Deze factoren beïnvloeden vaak het eetpatroon: veel kinderen eten weinig gevarieerd en hebben last van buikpijn of opboeren. Spijsverteringsproblemen versterken gedragsproblemen, die op hun beurt de eetproblemen verergeren. Zo ontstaat een vicieuze cirkel. Een factor die hierbij van invloed is, is de mitochondriële functie.
Mitochondriale dysfunctie
Mitochondriale dysfunctie wordt vastgesteld door het meten van biomarkers, zoals de lactaatconcentratie. Hiervoor worden producten uit het mitochondriële metabolisme, de electronentransportketen en mitochondrieel DNA gebruikt. Zoals aangegeven in de inleiding: bij circa 33 procent van alle personen met autisme wijzen deze biomarkers op een mitochondriale dysfunctie, en bij spijsverteringsklachten loopt de prevalentie zelfs op tot 74 procent. Deze cijfers onderstrepen de relatie tussen energiehuishouding en spijsvertering en vormen een aanknopingspunt voor behandeling.1
L-carnitine en autisme
Een van de stoffen met een belangrijke rol in de vetzuurstofwisseling in de mitochondriën is L-carnitine. L- carnitine bindt buiten het mitochondrion lange ketenvetzuren, vormt acylcarnitine en transporteert die door de binnenste mitochondriale membraan. In de matrix wordt de acylgroep weer gekoppeld aan co- enzym A (CoA), waarna β-oxidatie de vetzuurstaart verkort tot acetyl -CoA. Dit acetyl -CoA voedt de citroenzuurcyclus (tricarbonzuur- of TCA - cyclus) en levert ATP. Bij mensen met een autismespectrumstoornis (ASS) blijkt het vrije serum L-carnitine verlaagd en vertoont het bloed een afwijkend patroon van acylcarnitines.1-3
Lees het gehele artikel vanaf pagina 38 in OrthoFyto 5/25.
Wilt u het gehele artikel als pdf-bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding
1. Frye RE, Rincon N, McCarty PJ, Brister D, Scheck AC, et al. Biomarkers of mitochondrial dysfunction in autism spectrum disorder: A systematic review and meta-analysis. Neurobiology of Disease 2024;197:106520. doi: 10.1016/J.NBD.2024.106520.
2. Ferreira GC, McKenna MC. L-Carnitine and Acetyl-L-carnitine Roles and Neuroprotection in Developing Brain. Neurochem Res. 2017 Jun;42(6):1661-1675. doi: 10.1007/s11064-017-2288-7.
3. Filipek PA, Juranek J, Nguyen MT, Cummings C, Gargus JJ. Relative carnitine deficiency in autism. J Autism Dev Disord. 2004 Dec;34(6):615-23. doi: 10.1007/s10803-004-5283-1.
4. Farmcaotherapeutisch kompas – Geneesmiddelen – L-Carnitine; bezocht 1-3-2025. www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/l/ l_carnitine
5. Rebouche CJ. Kinetics, pharmacokinetics, and regulation of L-carnitine and acetyl-L-carnitine metabolism. Ann N Y Acad Sci. 2004 Nov;1033:30-41. doi: 10.1196/annals.1320.003.
6. Goin-Kochel RP, Scaglia F, Schaaf CP, Berry LN, Dang D, et al. Side Effects and Behavioral Outcomes Following High-Dose Carnitine Supplementation Among Young Males With Autism Spectrum Disorder: A Pilot Study. Global pediatric health 2019;6:2333794X19830696. doi: 10.1177/2333794X19830696.
7. Shakibaei F & Jelvani D. Effect of Adding l -Carnitine to Risperidone on Behavioral, Cognitive, Social, and Physical Symptoms in Children and Adolescents With Autism: A Randomized Double-Blinded Placebo-Controlled Clinical Trial. Clin Neuropharmacol 2023;46(2):55–59. doi: 10.1097/WNF.0000000000000544.
8. Nasiri, M et al. L -carnitine adjunct to risperidone for treatment of autism spectrum disorder-associated behaviors: a randomized, double-blind clinical trial. Int Clin Psychopharmacol 2024;39(4):232–239. doi: 10.1097/YIC.0000000000000496.
9. Geier DA et al. A prospective double-blind, randomized clinical trial of levocarnitine to treat autism spectrum disorders. Med Sci Monit 2011;17(6): PI15. doi: 10.12659/MSM.881792.
10. Fahmy SF, El-Hamamsy MH, Zaki OK &Badary OA. l-Carnitine supplementation improves the behavioral symptoms in autistic children. Res Autism Spectr Disord 2013;7(1)159–166. doi: 10.1016/J.RASD.2012.07.006.