Cholesterol, de verkeerde vijand?

14 Apr, 2025

Door Ben Vanheukelom

Medische cholesterolverlaging is geen platgetreden pad, maar veeleer een brede boulevard die zowat iedere zorgverlener en patiënt neemt of moet nemen. Alleen al in de Lage Landen krijgen jaarlijks naar schatting 3,8 miljoen mensen een cholesterolverlager voorgeschreven, meestal een statine, een van de bestverkochte medicijnen ter wereld. De strijd tegen cholesterol steunt op een hypothese uit de jaren vijftig. Het overgrote deel van de statinegebruikers heeft echter geen voorgeschiedenis van een hart- of vaataandoening. Tot vandaag hebben critici, een groep van artsen, specialisten en onderzoekers, zich verzet tegen de cholesterolhypothese en statines in vraag gesteld.

Ancel Keys is een Amerikaanse fysioloog die tijdens de Tweede Wereldoorlog naam maakt met zijn studies over hongerrantsoenen. Na de oorlog spitst hij zich toe op atherosclerose. Eerdere dierproeven hadden al cholesterol waargenomen in de plaques van konijnen op een vetrijk dieet. Het inspireert Keys tot zijn zogeheten dieet-harthypothese van 1953: verkalking is het gevolg van een hoge cholesterolwaarde door het eten van te veel vet. De volgende jaren verfijnt hij deze hypothese. Dierlijke verzadigde vetten (en kokosolie) verhogen de cholesterol, dus je vervangt ze best gedeeltelijk door plantaardige vetten. Keys is een charismatisch figuur en ontpopt zich tot een opinieleider. Hij gaat een samenwerking aan met de American Heart Association, een stichting zonder winstoogmerk. In 1961 brengt de stichting een eerste voedingsadvies uit: ‘een redelijke vervanging van verzadigde door plantaardige vetten vermindert de kans op verkalking, een hartinfarct of beroerte’.¹ Time Magazine roept Keys uit tot man van het jaar. In het coverartikel onderstreept hij het belang van een mager dieet met aanzienlijk minder verzadigde vetten. Zijn langlopend bevolkingsonderzoek in zeven landen lijkt de cholesterolhypothese te bevestigen. In landen met het grootste verbruik van verzadigde vetten komen het vaakst hartinfarcten voor. De officiële voedingsrichtlijnen die de Amerikaanse overheid uitvaardigt, zijn op deze zogeheten zevenlandenstudie geënt.² Maar er is ook kritiek; kritiek op de werkwijze van Keys en op zijn hypothese.

Lees het gehele artikel vanaf pagina 36 in OrthoFyto 2/25.

Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.

Bronvermelding:
1. Page IH, Allen EV, Chamberlain FL, et al. Dietary fat and its relation to heart attacks and strokes. Circulation 1961; 23:133–136.
2. Harcombe Z. US Dietary Guidelines: is Satured Fat a Nutrient of Concern? British Journal of Sports Medicine 2019;53:1393–1396.
3. Newport M, Dayrit F. The Lipid–Heart Hypothesis and the Keys Equation Defined the Dietary Guidelines but Ignored the Impact of Trans-Fat and High Linoleic Acid Consumption. Nutrients 2024;16:1447.
4. Ravnskov U, et al. The Questionable Benefits of Exchanging Saturated Fat With Polyunsaturated Fat. Mayo Clinic Proceedings April 2014;89(4):451-453.
5. Elliott J. Flaws, fallacies and facts: Reviewing the early history of the lipid and diet/heart hypotheses. Food and Nutrition Sciences 2014;5(19):1886.
6. Harcombe Z, Baker JS, Cooper SM, et al. Evidence from randomised controlled trials did not support the introduction of dietary fat guidelines in 1977 and 1983: a systematic review and meta-analysis. Open Heart 2015 Jan 29;2(1):e000196.
7. Ravnskov U. Ignore the Awkward: How the cholesterol myths are kept alive. CreateSpace Independent Publishing Platform 2010:42.
8. Shanahan C. Dark Calories. The Orion Publishing Group Ltd 2024:157-162.
9. Ravnskov U, et al. The LDL paradox: Higher LDL-Cholesterol is Associated with Greater Longevity. Archives of Epidemiology & Public Health Research. 2020;3(1):1040.
10. Sachdeva A, Cannon CP, Deedwania PC, et al. Lipid levels inpatients hospitalized with coronary artery disease: an analysis of 136,905 hospitalizations in get with the guidelines. American Heart Journal 2009;157:111–117.
11. Malhotra A. Saturated fat is not the major issue. British Medical Journal 2013;347:f6340.
12. Dubroff R, de Lorgeril M. Cholesterol confusion and statin controversy. World Journal of Cardiology 2015 July 26;7(7):404-409.
13. Luijendijk D, de Haas E. Onderbouwing lagere cholesterolstreefwaarden rammelt. Medisch Contact 2019, 20 juni.
14. Ravnskov U, de Lorgeril M, Diamond DM, Hama R, Hamazaki T, et al. LDL-C does not cause cardiovascular disease: a comprehensive review of the current literature. Expert Review of Clinical Pharmacology. 2018 Oct;11(10):959-970.
15. Roberts B & Redberg R. Gender disparity in statin response: are statins less effective in women? Clinical Lipidology 2013;8(2):161-163.
16. Redberg R, Katz M. Statins for Primary Prevention The Debate Is Intense, but the Data Are Weak. JAMA Internal Medicine 2017;177(1).
17. De Bosscher R, Dausin C, Claus P, Bogaert J, Dymarkowski S, et al. Lifelong endurance exercise and its relation with coronary atherosclerosis. European heart journal 2023;44(26):2388-2399.
18. Kendrick M. Assessing Cardiovascular Disease: Looking Beyond Cholesterol. Current Opinion Endocrinology Diabetes Obesitas 2022;29:427–433.
19. Pepin J, O’Neil J & Hoff H. Quantification of apo[a] and apoB in human atherosclerotic lesions. Journal of Lipid Research 1991;32:317–327.
20. Kendrick M. The Clot Thickens. Columbus Publishing Ltd 2021:65-74.
21. Lindeman J, Hulsbos L, van den Bogaerdt A, Geerts M, van Gool A, et al. Qualitative evaluation of coronary atherosclerosis in a large cohort of young and middle-aged Dutch tissue donors implies that coronary thrombo-embolic manifestations are stochastic. Plos one 2018 Nov;13(11):e0207943.
22. Rabaeus M & de Lorgeril M. A systematic review of clinical trials testing CETP and PCSK9 inhibitors: The cholesterol-heart theory—Time for a requiem? J Controversies Biomed Res. 2019;5(1):4–11.
23. Dubroff R, de Lorgeril M. Cholesterol confusion and statin controversy. World Journal of Cardiology 2015 July 26;7(7):404-409.