Cyclische mastalgie
18 Aug, 2025
Door Angélique De Beule
Mastopathie is een verzamelnaam voor goedaardige klachten die zich kunnen voordoen in één of de beide borsten – met of zonder knobbels – zowel bij vrouwen als mannen. De meest voorkomende borstgerelateerde klacht bij vrouwen is pijnlijke borsten of mastalgie, ook soms mammalgie of mastodynie genoemd. Ongeveer zeventig procent van de vrouwen – meest getroffen leeftijd 25 à 50 jaar – ervaren een doffe, soms een beklemmende, ongemakkelijke tot branderige pijn ter hoogte van de borststreek. Afhankelijk van de oorzaak wordt dergelijke pijn onderverdeeld in cyclische, niet-cyclische en extramammaire mastalgie. In het eerste geval kan er een duidelijke link gemaakt worden met hormonale veranderingen (menstruatie, zwangerschap, menopauze). De niet-cyclische variant kan worden veroorzaakt door onder andere anatomische veranderingen, verwondingen, operatie, infecties of door de vorming van bijvoorbeeld cysten of fibroadenomen. Echter, wordt de pijn veroorzaakt buiten de borst zoals epigastrische pijn (GERD) of is de pijn afkomstig van het hart of de longen, dan wordt er medisch gesproken van extramammaire mastalgie.1-3
Uitlokkende factoren
Cyclische mastalgie treedt voornamelijk op tijdens de luteale fase. Periodieke wijzigingen in de oestrogeen- en progesteronspiegels alsook de toename van prolactine dragen bij tot de pijngevoeligheid van de borsten. Ook het gebruik van orale anticonceptiva, hormonale hormoontherapieën, antidepressiva (SSRI) en antihistaminica kunnen deze goedaardige pijnklachten uitlokken. Dieetfactoren zoals vette voeding en het drinken van alcohol en koffie kunnen een rol spelen, maar niet alle wetenschappelijke studies zijn hier eenduidig over.1-3
Beeldvormingsmodaliteiten zoals echografie en mammografie worden gebruikt om de vrouwelijke patiënt te kunnen geruststellen dat de pijn in de borst(en) niet het gevolg is van een ernstige pathologie. Borstthermografie is een andere techniek waarmee vroegtijdig borstanomalieën op een niet-invasieve manier kan worden gedetecteerd. Dit betreft een medische digitale beeldvormingstechniek met behulp van een infraroodcamera (zonder straling!) waarbij de borsten niet worden aangeraakt. Vertonen de beelden een verdachte fysiologische verschijning, dan dient een borstbiopsie meer duidelijkheid te geven.2,4,5
Interessante kruidenpreparaten
Medicijnen die vaak worden ingezet zijn paracetamol, ibuprofen en topisch pijnstillende gel of pleisters. In gevallen van ernstige refractaire mastalgie wordt tijdens de luteale fase tamoxifen in lage dosis toegediend. In het Tijdschrift voor Complementaire en Integratieve geneeskunde werd in 2021 een systemische reviewstudie gepubliceerd rond het gebruik van niet-farmacologische interventies bij cyclische mastalgie. De ernst van de borstpijn –op basis van de Visuele Analoge Schaal (VAS) en de Cardiff borstpijn score – werd significant verminderd met het inzetten van één van de volgende gestandaardiseerde kruidenpreparaten gedurende een minimum van twee à drie menstruele cycli: Vitex agnus-castus L. (20 – 40 mg/dag), Matricaria kamille L. (kamille, 3x 100 mg/dag), Linum usitatissimum L. (lijnzaad, 30 mg/dag) of Hypericum perforatum L. (sint-janskruid, 2x 30 druppels/dag gedurende zeven dagen voor de menstruatie ) in vergelijking met placebo. Daarentegen waren Oenothera biennis L. (teunisbloemolie) en vitamine E niet doorslaggevend genoeg. De duur van mastalgie nam na twee maanden significant af bij vrouwen die lijnzaad of Vitex agnus castus namen. Bij zwarte monnikspeper of Vitex agnus castus dient men rekening te houden met milde bijwerkingen zoals hoofdpijn, misselijkheid, spijsverteringsstoornissen, menstruatiecyclusstoornissen, spotting, jeuk en erythemateuze huiduitslag. Ook wordt het niet aanbevolen tijdens zwangerschap of borstvoeding. Bovendien kan het ook interfereren met anticonceptie- en dopaminemedicatie.3,6,7
Bronvermelding
1. Akanksha Arvind Sharma et al. Mastalgia - The Burden Beneath. Eur J Breast Health. 2023 Dec 27;20(1):15–18.
2. Muhammad T. Tahir; Shafeek Shamsudeen. Mastalgia. StatPearls 2020
3. Bonilla Sepulveda OA, Giraldo Santa DC. Mastodynia. Rev. CES Med. 2019 33(2): 111-118
4. Dorothea Kesztyüs et al. Use of Infrared Thermography in Medical Diagnosis, Screening, and Disease Monitoring: A Scoping Review. Medicina (Kaunas). 2023 Dec 9;59(12):2139.
5. Ane Goñi-Arana et al. Breast thermography: a systematic review and meta-analysis. Systematic Reviews volume 13, Article number: 295 (2024).
6. Shirin Osouli Tabrizi et al. The effect of the herbal medicine on severity of cyclic mastalgia: a systematic review and meta-analysis. J Complement Integr Med 2022; 19(4): 855–868.
7. Tabish Ansari et al. Effect of Flaxseed on Pain Relief and Quality of Life in Patients With Mastalgia: A Single Arm Interventional Study. Eur J Breast Health. 2024 Sep 26;20(4):303–308.