Geur en psyche
15 Apr, 2025
Door Geert De Vuyst
Metabole psychiatrie richt op de interactie tussen metabole processen en psychiatrische aandoeningen. Wie psyche zegt, zegt reukvermogen. Het reukzintuig heeft, naast de vertrouwde hedonische rol, ook een biologische functie. De vraag stelt zich welke rol het reukvermogen speelt bij metabolismen en daaraan gekoppelde psychiatrische aandoeningen. Recent onderzoek suggereert dat reukstoornissen vroegtijdige indicatoren zijn van neuropsychiatrische aandoeningen zoals Alzheimer, Parkinson en schizofrenie. De relatie tussen het reukzintuig, de hersenen en psychiatrische stoornissen blijkt complex. Dit artikel stelt twee belangrijke vragen. Leiden reukstoornissen tot een verhoogde kans op neuropsychiatrische aandoeningen? Kan reuktraining psychiatrische aandoeningen voorkomen?
Inflammatie, insulineresistentie en andere metabole factoren blijken een directe invloed te hebben op het goed functioneren van de hersenen, waardoor ze bijdragen aan een reeks mentale gezondheidsproblemen die een gezonde hersenwerking ondermijnen. Wie psyche zegt, zegt reukvermogen. Dat het reukvermogen in direct verband staat tot het geheugen, emoties en gemoed (mood) is intussen gekend.1 Hoe belangrijk is het reukvermogen in de context van metabole psychiatrie? Onderzoek geeft aan dat de reukfunctie nauw verbonden is met metabole processen en dus, in de logica van de metabole psychiatrie, mogelijk ook met psychiatrische aandoeningen. Reukstoornissen blijken zelfs als indicatoren te kunnen dienen van onderliggende metabole of mentale gezondheidsproblemen.
Weinigen zullen de hedonische waarde van het reukvermogen in vraag stellen. Vaak is het pas wanneer het reukvermogen klappen krijgt, zoals bij covid en het herstel van post-covid, dat het belang van geur erkend wordt én dat geur een juiste plaats krijgt toegewezen tussen historisch-cultureel meer gewaardeerde zintuigen. Minder gekend is dat het waarnemen van geur met een gezond reukorgaan een biologische functie heeft, zowel bij mens als dier. Een ontwikkelde reukzin helpt bijvoorbeeld niet alleen om voedsel te vinden, maar ook om bedorven voeding opzij te schuiven. De reukzin helpt tevens de juiste partner te herkennen, waardoor de kansen op overleving en voortplanting stijgen. De geurbeleving staat daarbij niet los van waarnemingen door de andere zintuigen (lees hierover in het artikel ‘Geur en cognitie’ in de OrthoFyto editie van april 2024).
Meer informatie: geertdevuyst.be | aroma-tijdschrift.be
Lees het gehele artikel vanaf pagina 49 in OrthoFyto 2/25.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Kontaris I, East BS & Wilson DA. Behavioral and Neurobiological Convergence of Odor, Mood and Emotion: A Review. Frontiers in Behavioral Neuroscience 2020;14:35.
2. Yang K, Ayala-Grosso C, Bhattarai JP, Sheriff A, Takahashi T, et al. Unraveling the Link between Olfactory Deficits and Neuropsychiatric Disorders. The Journal of Neuroscience 2023;43(45):7501–7510.
3. Hasegawa Y, Ma M, Sawa A, Lane AP & Kamiya A. Olfactory impairment in psychiatric disorders: Does nasal inflammation impact disease psychophysiology? Translational Psychiatry 2022;12(1):314.
4. Pieniak M, Oleszkiewicz A, Avaro V, Calegari F & Hummel T. Olfactory training – Thirteen years of research reviewed. Neuroscience & Biobehavioral Reviews 2022;141:104853.
5. Wegener B, Croy I, Hähner A & Hummel T. Olfactory training with older people. International Journal of Geriatric Psychiatry 2018;33(1):212–220.
6. Pabel LD, Murr J, Weidner K, Hummel T & Croy I. Null Effect of Olfactory Training With Patients Suffering From Depressive Disorders—An Exploratory Randomized Controlled Clinical Trial. Frontiers in Psychiatry 2020;11.
7. Yuan H, Li Y, Liu X, Su L, Li Q, et al. Association between olfactory function and metabolic syndrome in bipolar disorder patients: a cross‑sectional study. BMC Psychiatry 2024;24(1):718.
8. Gouveri E & Papanas N. Olfactory Dysfunction: A Complication of Diabetes or a Factor That Complicates Glucose Metabolism? A Narrative Review. Journal of Clinical Medicine, 2021;10(23):5637.
9. Poessel M, Breuer N, Joshi A, Pampel A, Villringer A, et al. Reduced Olfactory Bulb Volume in Obesity and Its Relation to Metabolic Health Status. Frontiers in Human Neuroscience 2020;14.
10. Liu L, Liu R, Zhang L, Tang Y & Fan C. The effect of aromatherapy on patients with acute coronary syndrome: A systematic review and meta‑analysis. Complementary Therapies in Clinical Practice 2024;57:101882.
11. Hedigan F, Sheridan H & Sasse A. Benefit of inhalation aromatherapy as a complementary treatment for stress and anxiety in a clinical setting – A systematic review. Complementary Therapies in Clinical Practice 2023;52:101750.