Het endocannabinoïde systeem en de darm-hersenas
04 Jun, 2025
Door: Femke van Doesburg
Het endocannabinoïde systeem (ECS) is een neuromodulerend netwerk dat een belangrijke rol speelt in het regelen van de fysiologische homeostase in het lichaam. Het reguleert neurotransmissie en immuunmodulatie, waarmee het onder meer concentratie, stemming, slaap, eetlust, pijn en ontstekingen beïnvloedt. Het ECS is niet alleen actief in het centraal zenuwstelsel, maar ook in de darm. De communicatie tussen het centrale en darm-ECS verloopt via de darm-hersenas. Interessant genoeg beïnvloedt een dysbiose in de darm dan ook de werking van het centrale ECS.
Ontregeling van het ECS wordt in verband gebracht met gastro-intestinale, neuropsychiatrische en metabole aandoeningen zoals het prikkelbaredarmsyndroom (PDS), depressie, angststoornissen, insulineresistentie, diabetes type 2 en obesitas. De therapeutische mogelijkheden om dergelijke aandoeningen via het ECS positief te beïnvloeden zijn dan ook veelbelovend. Naast neuroprotectieve effecten en regulatie van prikkelbaarheid na letsel aan het centrale zenuwstelsel, zoals beroerte en niet aangeboren hersenletsel en in neurodegeneratieve ziekten zoals Parkinson en Alzheimer en bij epilepsie, zijn er ontstekingsremmende en pijnverlagende invloeden bekend met effecten op chronische pijn en ontstekingen, auto-immuunziekten en inflammatoire darmziekten, alsmede positieve effecten op stemmings- en angststoornissen, stressreacties, verslavingen en cognitieve functies.1
De werking van het ECSM
Het ECS bestaat uit drie primaire componenten: endocannabinoïden, receptoren en enzymen. De endocannabinoïden anandamide (AEA) en 2-arachidonoylglycerol (2-AG) functioneren als retrograadwerkende signaalmoleculen die op aanvraag worden gesynthetiseerd uit fosfolipiden in de celmembraan. Retrograde signalering wil zeggen dat informatie in omgekeerde richting wordt verzonden. Het signaal gaat niet zoals bij klassieke anterograde (voorwaartse) neurotransmissie van het ene neuron naar het volgende, maar juist terug naar het vorige, waar het de activiteit kan aanpassen. Dit proces fungeert als een vorm van feedback waardoor het zenuwstelsel de sterkte en duur van signalen kan reguleren, met als gevolg dat prikkels tijdig en adequaat worden geremd. Een tekort aan endocannabinoïden kan bijvoorbeeld leiden tot verlengde pijnprikkels (meer pijn) of onvoldoende remming van angstgevoelens.2
Lees het gehele artikel vanaf pagina 42 in OrthoFyto 3/25.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Kendall DA, Yudowski GA. Cannabinoid Receptors in the Central Nervous System: Their Signaling and Roles in Disease. Front Cell Neurosci. 2017 Jan 4;10:294.
2. Lu HC, Mackie K. Review of the Endocannabinoid System. Biol Psychiatry Cogn Neurosci Neuroimaging. 2021 Jun;6(6):607-615.
3. Prospero-García O, et al. An integrative overview of the cannabinergic system and mental health. Salud Mental. 2017;40:119-128.
4. Bie B, Wu J, Foss JF, Naguib M. An overview of the cannabinoid type 2 receptor system and its therapeutic potential. Curr Opin Anaesthesiol. 2018 Aug;31(4):407-414.
5. Cuddihey H, MacNaughton WK, Sharkey KA. Role of the Endocannabinoid System in the Regulation of Intestinal Homeostasis. Cell Mol Gastroenterol Hepatol. 2022;14(4):947-963.
6. Coccurello R, Marrone MC, Maccarrone M. The Endocannabinoids-Microbiota Partnership in Gut-Brain Axis Homeostasis: Implications for Autism Spectrum Disorders. Front Pharmacol. 2022 Jun 3;13:869606.
7. Silvestri C, Di Marzo V. The Gut Microbiome-Endocannabinoidome Axis: A New Way of Controlling Metabolism, Inflammation, and Behavior. Function (Oxf). 2023 Jan 12;4(2):zqad003.
8. Russo EB. Clinical Endocannabinoid Deficiency Reconsidered: Current Research Supports the Theory in Migraine, Fibromyalgia, Irritable Bowel, and Other Treatment-Resistant Syndromes. Cannabis Cannabinoid Res. 2016 Jul 1;1(1):154-165.
9. Blebea NM, Pricopie AI, Vlad RA, Hancu G. Phytocannabinoids: Exploring Pharmacological Profiles and Their Impact on Therapeutical Use. Int J Mol Sci. 2024 Apr 10;25(8):4204.
10. Di Marzo V, Piscitelli F. The Endocannabinoid System and its Modulation by Phytocannabinoids. Neurotherapeutics. 2015 Oct;12(4):692-8.
11. Cuttler C, Stueber A, Cooper Z. et al. Acute effects of cannabigerol on anxiety, stress, and mood: a double-blind, placebo-controlled, crossover, field trial. Sci Rep 14, 16163 (2024).
12. Gertsch J. Cannabimimetic phytochemicals in the diet - an evolutionary link to food selection and metabolic stress adaptation? Br J Pharmacol. 2017 Jun;174(11):1464-1483.
13. Broselid S. Optimizing Your Endocannabinoid System (ECS): A Comprehensive Guide on Evidence-Based Interventions. AureaCare Medical Science Journal. Geraadpleegd op 02-04-2025, van aureamedicalsciencejournal.se/evidence-based-interventions-ecs-balance