De darm en neurodegeneratie: nieuwe inzichten

28 Jan, 2019

Onlangs werd het congres ‘Mood, Mind and Microbes’ gehouden in Amsterdam. Wetenschappers, studenten, bedrijven en medici bespraken gedurende twee dagen de wetenschappelijke ontwikkelingen rondom de invloed van de darm op de hersenen en vice versa.

Veel van het gepresenteerde onderzoek is fundamenteel van aard; er wordt bestudeerd hoe de darm het brein beïnvloedt. Het is onduidelijk hoe dit type onderzoek zich verhoudt tot daadwerkelijke gezondheidseffecten bij mensen. Maar de onderzoekscapaciteit binnen dit deel van de neurowetenschappen groeit gestaag en met afvaardigingen van de Universiteit van Nijmegen (dr. Carolina de Weerth), Leiden (dr. Laura Steenbergen), Utrecht (dr. Aletta Kraneveld) en Groningen (dr. Sahar El Aidy) werd door verschillende sprekers ook een begin gemaakt met gezondheidseffecten bij mensen.

Het grote nieuws is dat er steeds meer bekend is over de totstandkoming van de wisselwerking tussen darmen en hersenen. Dit gebeurt op indirecte en directe wijze. Indirect via metabolieten die immunologische, neurologische en neuro-endocriene effecten hebben, en direct via de nervus vagus. Ongeveer 10 procent van de in het lichaam circulerende metabolieten is afkomstig van het darmmicrobioom. Bij een verhoogde permeabiliteit van de darm is er sprake van een verhoogd gehalte aan metabolieten, waaronder die van het tryptofaanmetabolisme. Deze metabolieten zijn in staat de bloed-hersenbarrière te passeren en kunnen in de hersenen neuro-inflammatie veroorzaken.

In de ontwikkeling van neurodegeneratie spelen de microglia, macrofagen die heel specifiek de ontwikkeling van het brein beïnvloeden, een speciale rol. Dit zou een van de oorzaken zijn voor het neerslaan van bèta-amyloïd (gerelateerd aan de ziekte van Alzheimer), of van alfa-synucleïne. Ophoping van alfa-synucleïne is onder meer verbonden met de ontwikkeling van de ziekte van Parkinson.

Een complete recente review naar de wijze waarop hersenen en darmen met elkaar communiceren, kunt u vinden in onderstaande hyperlink. Hierin treft u bovendien een samenvattende afbeelding. Deze review brengt u voor een groot deel ook op de hoogte van de kennis die op het congres naar voren kwam.

Bron:
Arneth, B. M. (2018). Gut–brain axis biochemical signalling from the gastrointestinal tract to the central nervous system: gut dysbiosis and altered brain function. Postgraduate Medical Journal, 94(1114), 446–452.