Botsende paradigma’s voor oorzaak overgewicht

08 Feb, 2023

Door Fleur Kortekaas

Waarom hebben laag-calorische diëten en extra bewegen zo weinig effect op de lange termijn bij overgewicht? Volgens het koolhydraat-insulinemodel verschuiven hormonale reacties op sterk bewerkte koolhydraten de energieverdeling naar afzetting in vetweefsel. Hierdoor zijn minder calorieën beschikbaar voor de metabolische behoeften van het lichaam. Ligt de oorzaak van overgewicht in een verstoorde energiebalans- of is het een koolhydraat-insulineprobleem? Voedingswetenschapper Walter Willett woog de twee overgewicht-paradigma’s.1

Het valt slecht te begrijpen waarom de huidige aanpak van overgewicht zo moeizaam lijkt te verlopen. Het kan toch niet zijn dat de overgewicht-pandemie in zijn geheel te verklaren valt door het niet naleven van dieet- en leefstijladviezen? Dus door het ontbreken aan discipline, hedonisme of invloeden vanuit een verstoord beloningssysteem? Door een leefomgeving met teveel verleidingen en te weinig prikkels om gezonde keuzes te maken? Hoog tijd om het heersende paradigma van de energiebalans eens kritisch te beschouwen, vinden voedingswetenschappers.1

Het energiebalansmodel beschouwt overeten – een hogere energie-inname dan het energieverbruik – als de primaire oorzaak van obesitas. Volgens dit heersende model is de toenemende zwaarlijvigheid het gevolg van goedkope, energierijke, ultra-bewerkte voedingsmiddelen met veel vet en suiker. Het is simpel. Om gewicht kwijt te raken is een voedingsenergietekort noodzakelijk.
Het energiebalansmodel gaat ervanuit dat de hersenen de voedselinname regelen om het lichaamsgewicht te reguleren. De hersenen doen dit via complexe endocriene, metabole en neuronale signalen in reactie op de dynamische energiebehoeften van het lichaam en omgevingsinvloeden.1 Dit controlesysteem concentreert zich op beloning, eetlust en zintuiglijke verwerking. Uitingen van dit controlesysteem zijn smaak, verlangen en motivatie, die voornamelijk buiten ons bewustzijn om werken.

Lees het gehele artikel vanaf pagina 50 in OrthoFyto 1/23.

Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.

Bronvermelding:
1. Ludwig, D.S., Apovian, C.M., Aronne, L.J. et al. Competing paradigms of obesity pathogenesis: energy balance versus carbohydrate-insulin models. Eur J Clin Nutr 76, 1209–1221 (2022).