De rol van antimicrobiële effecten in de darm bij depressie
05 Oct, 2023
Door Dennis Zeilstra
Voortschrijdend onderzoek maakt steeds meer duidelijk dat het darm-microbioom een rol speelt in psychologische aandoeningen zoals depressie. Hiervoor is inmiddels een diversiteit aan causaal bewijs. Zo leidt fecestransplantatie van depressieve patiënten tot depressie-achtig gedrag in de dieren, terwijl dit niet gebeurt na fecestransplantatie van gezonde mensen.1 En in een onderzoek onder patiënten met prikkelbaredarmsyndroom die ook last hebben van angst en depressie daalde de angst- en depressiescores na fecestransplantatie substantieel ten opzichte van een placebo-interventie.2 Wat valt hieruit te leren over de behandeling van depressie?
De ontwikkeling van medicijnen tegen depressie is nog niet zo oud. In de jaren ’50 van de vorige eeuw werd zo’n eerste medicijn op de markt gebracht. Dat was iproniazide, een middel dat oorspronkelijk ontwikkeld en gebruikt werd voor de behandeling van de bacteriële infectieziekte tuberculose.3 Pas later werd ontdekt dat iproniazide een monoamine-oxidaseremmer was, wat het begin was van de ontwikkeling van een hele klasse aan MAO-remmers.3 MAO-enzymen breken aminen zoals serotonine af en de ontwikkeling van MAO-remmers heeft een belangrijke rol gespeeld in het ontstaan van de monoamine-hypothese als verklarend model voor depressie.4 Diverse andere klassen antidepressiva, zoals selectieve serotonine-heropnameremmers (SSRI’s), zijn op deze hypothese gebaseerd.
Hoewel de monoamine-hypothese dominant is – en in zowel de volksmond als marketing vaak vereenvoudigd wordt tot een serotoninetekort – biedt die geen sluitende verklaring voor een aantal aspecten van depressie. De hypothese verklaart bijvoorbeeld niet waarom depressieve episodes, zelfs bij één persoon, een zeer verschillend karakter kunnen hebben, waarom sommige mensen wel en anderen niet op een specifiek antidepressivum reageren, en waarom het vaak weken duurt voordat antidepressiva beginnen te werken.4 In dat licht is het interessant om opnieuw te kijken naar de rol van het microbioom en hoe antidepressiva dat beïnvloeden.
Lees het gehele artikel vanaf pagina 34 in OrthoFyto 5/23.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Zheng P, Zeng B, Zhou C, Liu M, Fang Z, Xu X, et al. Gut microbiome remodeling induces depressive-like behaviors through a pathway mediated by the host’s metabolism. Molecular Psychiatry. 2016 Jun;21(6):786–96.
2. Lin H, Guo Q, Wen Z, Tan S, Chen J, Lin L, et al. The multiple effects of fecal microbiota transplantation on diarrhea-predominant irritable bowel syndrome (IBS-D) patients with anxiety and depression behaviors. Microb Cell Fact. 2021 Dec 28;20:233.
3. Macedo D, Filho AJMC, Soares de Sousa CN, Quevedo J, Barichello T, Júnior HVN, et al. Antidepressants, antimicrobials or both? Gut microbiota dysbiosis in depression and possible implications of the antimicrobial effects of antidepressant drugs for antidepressant effectiveness. J Affect Disord. 2017 Jan 15;208:22–32.
4. Malhi GS, Mann JJ. Depression. Lancet. 2018 24;392(10161):2299–312.
5. Tsai CF, Chuang CH, Wang YP, Lin YB, Tu PC, Liu PY, et al. Differences in gut microbiota correlate with symptoms and regional brain volumes in patients with late-life depression. Front Aging Neurosci. 2022 Jul 27;14:885393.
6. Davin-Regli A, Lavigne JP, Pagès JM. Enterobacter spp.: Update on Taxonomy, Clinical Aspects, and Emerging Antimicrobial Resistance. Clin Microbiol Rev. 2019 Jul 17;32(4):e00002-19.
7. DellaGioia N, Hannestad J. A critical review of human endotoxin administration as an experimental paradigm of depression. Neurosci Biobehav Rev. 2010 Jan;34(1):130–43.
8. Wang Y, Yu Z, Ding P, Lu J, Mao L, Ngiam L, et al. Antidepressants can induce mutation and enhance persistence toward multiple antibiotics. Proceedings of the National Academy of Sciences. 2023 Jan 31;120(5):e2208344120.
9. Sanada K, Nakajima S, Kurokawa S, Barceló-Soler A, Ikuse D, Hirata A, et al. Gut microbiota and major depressive disorder: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders. 2020 Apr;266:1–13.
10. Nikolova VL, Smith MRB, Hall LJ, Cleare AJ, Stone JM, Young AH. Perturbations in Gut Microbiota Composition in Psychiatric Disorders: A Review and Meta-analysis. JAMA Psychiatry [Internet]. 2021 Sep 15 [cited 2021 Oct 15]; Available from: https://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/fullarticle/2784328
11. Nettis MA. Minocycline in Major Depressive Disorder: And overview with considerations on treatment-resistance and comparisons with other psychiatric disorders. Brain Behav Immun Health. 2021 Nov;17:100335.
12. Hellmann-Regen J, Clemens V, Grözinger M, Kornhuber J, Reif A, Prvulovic D, et al. Effect of Minocycline on Depressive Symptoms in Patients With Treatment-Resistant Depression: A Randomized Clinical Trial. JAMA Netw Open. 2022 Sep 1;5(9):e2230367.
13. Lee JW, Lee H, Kang HY. Association between depression and antibiotic use: analysis of population-based National Health Insurance claims data. BMC Psychiatry. 2021 Oct 28;21(1):536.
14. Lange K, Buerger M, Stallmach A, Bruns T. Effects of Antibiotics on Gut Microbiota. Digestive Diseases. 2016;34(3):260–8.
15. Elvers KT, Wilson VJ, Hammond A, Duncan L, Huntley AL, Hay AD, et al. Antibiotic-induced changes in the human gut microbiota for the most commonly prescribed antibiotics in primary care in the UK: a systematic review. BMJ Open. 2020 Sep;10(9):e035677.
16. Liu RT, Walsh RFL, Sheehan AE. Prebiotics and probiotics for depression and anxiety: A systematic review and meta-analysis of controlled clinical trials. Neurosci Biobehav Rev. 2019 Jul;102:13–23.
17. Chinna Meyyappan A, Forth E, Wallace CJK, Milev R. Effect of fecal microbiota transplant on symptoms of psychiatric disorders: a systematic review. BMC Psychiatry. 2020 Jun 15;20:299.
18. Musazadeh V, Zarezadeh M, Faghfouri AH, Keramati M, Ghoreishi Z, Farnam A. Saffron, as an adjunct therapy, contributes to relieve depression symptoms: An umbrella meta-analysis. Pharmacol Res. 2022 Jan;175:105963.
19. Yang L, Shergis JL, Di YM, Zhang AL, Lu C, Guo X, et al. Managing Depression with Bupleurum chinense Herbal Formula: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. J Altern Complement Med. 2020 Jan;26(1):8–24.
20. Ashktorab H, Soleimani A, Singh G, Amr A, Tabtabaei S, Latella G, et al. Saffron: The Golden Spice with Therapeutic Properties on Digestive Diseases. Nutrients. 2019 Apr 26;11(5):943.
21. Yang F, Dong X, Yin X, Wang W, You L, Ni J. Radix Bupleuri: A Review of Traditional Uses, Botany, Phytochemistry, Pharmacology, and Toxicology. BioMed Research International. 2017 May 16;2017:e7597596.
22. Yeung KS, Hernandez M, Mao JJ, Haviland I, Gubili J. Herbal medicine for depression and anxiety: A systematic review with assessment of potential psycho-oncologic relevance. Phytother Res. 2018 May;32(5):865–91.