Uitwendig weefselherstel bevorderen met valkruid en smeerwortel
04 Jun, 2025
Door: Geert Verhelst
Terwijl de moderne fytotherapie hun orale inname om diverse redenen formeel afraadt, zijn de planten valkruid en smeerwortel bij uitwendige toepassing wel veilig en nuttig. Op verschillende manieren kunnen ze ontstekingsverschijnselen in huid en bindweefsels verminderen en het weefselherstel bevorderen, zodat we ze kunnen inzetten bij zowel traumatische letsels als chronische klachten van het voortbewegingsstelsel.
Valkruid of arnica (Arnica montana) is een uit het Russisch, Noord- en Midden-Europees bergland afkomstige plant, die bijna overal beschermd is en voor fytotherapeutische doeleinden wordt geteeld. Ze bloeit vanaf het tweede jaar met op donzige bloeistengels geplaatste geeloranje madeliefachtige bloemhoofden (5 à 10 cm). Die bestaan centraal uit een vijftigtal buisbloemen en buitenom uit vijftien à twintig rondstandige, wat onregelmatige en verfrommeld uitziende, lintvormige straalbloemen. Vanaf de zestiende eeuw verwierven de bloemen van ‘valkruid’ in de volksgeneeskunde van Oostenrijk en Duitsland de status als eerstelijnsmiddel voor builen, bloeduitstortingen, kneuzingen en verwondingen.
Uittreden van bloed
Op voorwaarde dat ze – wegens een potentieel irriterende werking - uitwendig enkel wordt toegepast op een intacte huid en niet nabij de ogen en mond, mogen we vooral aan arnica denken bij een door trauma veroorzaakte onderhuidse ‘extravasatie’. Ze kan namelijk het herstel bevorderen van ecchymosen en hematomen (builen en bloeduitstortingen), contusies (kneuzingen), postoperatieve condities en distorties (verzwikkingen en verstuikingen).
Resorptie
Arnica versnelt de bloedresorptie door onder meer de lokale doorbloeding te bevorderen vanwege haar diverse bioflavonoïden (met afgeleiden van quercetine) en componenten van de essentiële olie (thymol, sesquiterpenen), alsook door de bloedplaatjesaggregatie tegen te gaan. Tegelijk wordt een decongestieve of ontzwellende werking gestimuleerd door de anti-inflammatoire werking van de essentiële olie en vooral van de bittere sesquiterpeenlactonen (helenaline, dihydrohelenaline en afgeleide esters), waarvan is aangetoond dat ze de migratie van polymorfonucleaire leucocyten naar de gekwetste zone afremmen, alsook de ruptuur van de lysosomale membranen1, waardoor minder proteolytische enzymen worden vrijgesteld.
Lees het gehele artikel vanaf pagina 27 in OrthoFyto 3/25.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Bruneton J. (1995). Pharmacognosy, Phytochemistry and Medicinal Plants. English Translation by Hatton CK, Lavoisier Publishing, Paris, 265.
2. Verre J, Boisson M, Paumier A, Tribolo S, Boujedaini N. Anti-Inflammatory Effects of Arnica montana (Mother Tincture and Homeopathic Dilutions) in Various Cell Models. J. Ethnopharmacol. 2024;318:117064.
3. Alfredo P, Anaruma C, Pião A, João S, Casarotto R. Effects of Phonophoresis with Arnica montana onto Acute Inflammatory Process in Rat Skeletal Muscles: An Experimental Study. Ultrasonics 2009;49:466–471.
4. Pumpa K, Fallon K, Bensoussan A, Papalia S. The Effects of Topical Arnica on Performance, Pain and Muscle Damage after Intense Eccentric Exercise. Eur. J. Sport Sci. 2014;14:294–300.
5. Leu S, Havey J, White L, Martin N, Yoo S, et al. Accelerated Resolution of Laser-Induced Bruising with Topical 20% Arnica: A Rater-Blinded Randomized Controlled Trial. Br. J. Dermatol. 2010;163:557–563.
6. Jäger C, Hrenn A, Zwingmann J, Suter A, Merfort I. Phytomedicines Prepared from Arnica Flowers Inhibit the Transcription Factors AP-1 and NF-κB and Modulate the Activity of MMP1 and MMP13 in Human and Bovine Chondrocytes. Planta Med. 2009; 75:1319–1325.
7. Knuesel O, Weber M, Suter A. Arnica montana Gel in Osteoarthritis of the Knee: An Open, Multicenter Clinical Trial. Adv. Ther. 2002;19:209–218.
8. Widrig R, Suter A, Saller R, Melzer J. Choosing between NSAID and Arnica for Topical Treatment of Hand Osteoarthritis in a Randomised, Double-Blind Study. Rheumatol. Int. 2007;27:585–591.
9. Sowa I, Paduch R, Strzemski M, Zieli ´nska S, Rydzik-Strzemska E, et al. Proliferative and antioxidant activity of Symphytum officinale root extract. Nat. Prod. Res. 2018;32:605–609.
10. Salehi B, Sharopov F, Boyunegmez Tumer T, Ozleyen A, Rodríguez-Pérez C, et al. Symphytum Species: A Comprehensive Review on Chemical Composition, Food Applications and Phytopharmacology. Molecules. 2019 Jun 18;24(12):2272.
11. Araujo L, Reis P, Barbosa L, Saude-Guimaraes D, Grabe-Guimaraes A, et al. In vivo wound healing effects of Symphytum officinale L. leaves extract in different topical formulations. Pharmazie 2012;67:355–360.
12. Alkan F, Anlas C, Ustuner O, Bakırel T, Sari A. Antioxidant and proliferative effects of aqueous and ethanolic extracts of Symphytum officinale on 3T3 Swiss albino mouse fibroblast cell line. Asian J. Plant Sci. Res. 2014;4:62–68.
13. Kommission E. Monograph Symphyti radix (Beinwellwurzel). Bundesanzeiger 1990, 318.