Verstoringen van de darm-hersenenverbinding en sporenvormende micro-organismen
10 Apr, 2025
Door Wannes Thys
Uitdrukkingen zoals ‘je buikgevoel volgen’ en ‘vlinders in je buik voelen’ zijn mooie illustraties van de communicatie tussen onze darmen en hersenen die de darm-hersenenverbinding wordt genoemd. Deze bi-directionele communicatie is van groot belang voor onze algemene gezondheid. Immers, bij verstoringen van de darm-hersenenverbinding kunnen zowel spijsverteringsklachten als mentale aandoeningen ontstaan, die bovendien vaak samen voorkomen. Wereldwijd is de prevalentie van maagklachten bij mensen met angst of depressie 27% en van darmklachten zelfs 57%.1 Sporenvormende bacteriën zijn een belangrijke groep micro-organismen van de darmmicrobiota met unieke eigenschappen en worden intensief bestudeerd als probiotica. Ze kunnen ingezet worden bij zowel psychologische als maag-darmklachten.
In de OrthoFyto editie van december 2024 werd de communicatie tussen de darmen en de hersenen en de invloed van de darmmicrobiota nauwkeurig beschreven door Femke van Doesburg in het artikel ‘De darm-breinconnectie bij depressie en angst’.2 Een eerste mechanisme is de interactie tussen de microbiota en het enterische zenuwstelsel dat via de nervus vagus verbonden is met de hersenen. De darmmicrobiota produceren neuro-actieve metabolieten zoals neurotransmitters, neuropeptiden, secundaire galzouten en korteketenvetzuren. De rol van korteketenvetzuren bij de stressrespons en het mentale welzijn werd ook reeds uitvoerig behandeld in het artikel ‘Stress, darmmicrobioom en mentaal welzijn: nieuwe inzichten’ van prof. dr. Kristin Verbeke in de OrthoFyto editie van april 2024.3
Een tweede belangrijk mechanisme is de interactie tussen de microbiota en het aangeboren immuunsysteem in het darmslijmvlies. Een gezonde darmflora induceert de differentiatie van regulatorische T-lymfocyten (Treg-cellen) die zorgen voor homeostase van het immuunsysteem. Een verstoord darmmicrobioom of dysbiose daarentegen activeert inflammatoire immuuncellen die ontstekingsmediatoren produceren. De inflammatoire metabolieten en cytokinen prikkelen vervolgens de neuronen van het enterische zenuwstelsel, verstoren de neurologische functies en kunnen zo spijsverteringsklachten veroorzaken. Hypersensitieve sensorische neuronen versturen overmatige signalen van pijn en ongemak naar de hersenen. Dysfunctionele motorische neuronen sturen de spiercontracties in de maag- en darmwand verkeerd aan met een verstoorde beweeglijkheid of motiliteit als gevolg. Bovendien kan de mucosale immuunrespons bij langdurige dysbiose zich verspreiden in het lichaam als een systemische laaggradige ontsteking die zelfs de hersenen kan bereiken en daar neuro-inflammatie kan veroorzaken. Zo is er toenemende interesse in dysbiose en systemische ontsteking als onderliggende factoren van gemoedsproblemen zoals depressie en angst.4
Lees het gehele artikel vanaf pagina 30 in OrthoFyto 2/25.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Trindade IA, Hreinsson JP, Melchior C, Algera JP, Colomier E, et al. Global Prevalence of Psychological Distress and Comorbidity With Disorders of Gut-Brain Interactions. Am J Gastroenterol. 2024 Jan 1;119(1):165-175.
2. Van Doesburg F. De darm-breinconnectie bij depressie en angst. OrthoFyto 2024;6.
3. Verbeke K. Stress, darmmicrobioom en mentaal welzijn: nieuwe inzichten. OrthoFyto 2024;2.
4. Kelly JR, Kennedy PJ, Cryan JF, Dinan TG, Clarke G, Hyland NP. Breaking down the barriers: the gut microbiome, intestinal permeability and stress-related psychiatric disorders. Front Cell Neurosci. 2015 Oct 14;9:392.
5. Drossman DA, Hasler WL. Rome IV-Functional GI Disorders: Disorders of Gut-Brain Interaction. Gastroenterology. 2016 May;150(6):1257-61.
6. Browne HP, Forster SC, Anonye BO, Kumar N, Neville BA, et al. Culturing of 'unculturable' human microbiota reveals novel taxa and extensive sporulation. Nature. 2016 May 26;533(7604):543-546.
7. Yano JM, Yu K, Donaldson GP, Shastri GG, Ann P, et al. Indigenous bacteria from the gut microbiota regulate host serotonin biosynthesis. Cell. 2015 Apr 9;161(2):264-76.
8. Elshaghabee FMF, Rokana N, Gulhane RD, Sharma C, Panwar H. Bacillus As Potential Probiotics: Status, Concerns, and Future Perspectives. Front Microbiol. 2017 Aug 10;8:1490.
9. Majeed M, Nagabhushanam K, Arumugam S, Majeed S, Ali F. Bacillus coagulans MTCC 5856 for the management of major depression with irritable bowel syndrome: a randomised, double-blind, placebo controlled, multi-centre, pilot clinical study. Food Nutr Res. 2018 Jul 4;62.
10. Madempudi RS, Ahire JJ, Neelamraju J, Tripathi A, Nanal S. Randomized clinical trial: the effect of probiotic Bacillus coagulans Unique IS2 vs. placebo on the symptoms management of irritable bowel syndrome in adults. Sci Rep. 2019 Aug 21;9(1):12210.
11. Hatanaka M, Yamamoto K, Suzuki N, Iio S, Takara T, et al. Effect of Bacillus subtilis C-3102 on loose stools in healthy volunteers. Benef Microbes. 2018 Apr 25;9(3):357-365.
12. Wauters L, Talley NJ, Walker MM, Tack J, Vanuytsel T. Novel concepts in the pathophysiology and treatment of functional dyspepsia. Gut. 2020 Mar;69(3):591-600.
13. Wauters L, Slaets H, De Paepe K, Ceulemans M, Wetzels S, et al. Efficacy and safety of spore-forming probiotics in the treatment of functional dyspepsia: a pilot randomised, double-blind, placebo-controlled trial. Lancet Gastroenterol Hepatol. 2021 Oct;6(10):784-792.