Viraal geïnduceerde artherosclerose
08 Feb, 2023
Door Angélique De Beule
Wereldwijd werd in 2019 naar schatting meer dan 35% van de vroegtijdige sterfgevallen (onder 70 jaar) veroorzaakt door hart- en vaatziekten. Volgens de WHO zijn het gedragsrisicofactoren zoals roken, overmatig drinken van alcohol, obesitas en lichamelijke inactiviteit die aan de basis liggen van deze wereldwijde doodsoorzaak nummer een. Verminderde bloedtoevoer en zuurstof – door het afzetten van atheroomplaques aan de binnenkant de slagaderwand – vormen één van de belangrijkste onderliggende mechanismen bij zowel hart- als herseninfarcten.1
Atherosclerose of aderverkalking werd de laatste twee jaar ook meer en meer in verband gebracht met virale infecties. DNA-virussen (CMV, EBV, HPV) zowel als RNA-virussen (influenza) kunnen via meerdere routes bijdragen aan atherosclerose. Ook is er wetenschappelijk bewijs dat SARS-CoV-2 in staat is om de ontwikkeling én de progressie van vaatverkalking te bevorderen. Het hart en de slagaders – organen met een hoge ACE2-expressie – vormen een gemakkelijk doelwit, wanneer het adaptief immuunsysteem faalt in het elimineren van het virus. Blijft de beschermende immuunrespons uit, dan plant het virus zich voort – met ACE2 als toegangspoort – en versnellen de verhoogde proinflammatoire cytokines (o.a. Il-6) de vorming en ontwikkeling van coronaire plaques.2
Vandaag de dag zijn ziekenhuizen in staat om de ernst en de progressie van de SARS-CoV-2-infectie vast te stellen met markers zoals lipoproteïne a (Lp(a)), homocysteïne, D-dimeer- en monocyten-lymfocytenratio’s. Zo vertoonden gehospitaliseerde covidpatiënten gedurende de eerste weken een gemiddelde toename van 16.9 mg/dl lp(a) en homocysteïnewaarden tussen de 12 à 17 mmol/l. Een SARS-CoV-2-infectie zet aan tot vasculaire inflammatie en calcificaties door zowel het induceren van calciumafzettingen in de aders als het genereren van geoxideerde LDL, verhoogde ApoB-deeltjes en een downregulatie van de beschermende ApoA1- HDL-partikeltjes.2-6
Quercetine is één van de krachtigste gatekeepers. Niet alleen blokkeert deze natuurlijke flavonoïde de ACE2-toegang voor het coronavirus, maar het bevordert ook de cellulaire opname van zink. Uit klinische fase 1-onderzoeken is gebleken dat isoquercetine een betere opname vertoont dan de quercetine-aglycon-vorm. Hoeveelheden van 5 gram quercetine of 1 gram isoquercetine per dag zijn farmaceutisch veilig bevonden.7-9
De kans op endotheliale dysfunctie en intravasculaire coagulatie werd sterk gereduceerd, wanneer Covid-19-patiënten naast vitamine D ook magnesium kregen toegediend. De dagelijkse inname van 1000 IE (50 mcg) vitamine D3 en 500 mcg vitamine B12, vergezeld van 150 mg magnesium leidde ertoe dat 85% onder hen geen extra zuurstoftoediening nodig had, noch naar de intensive care moest worden verplaatst. Een intracellulair magnesiumtekort leidt onvermijdelijk tot oxidatieve stress, bovendien zorgt het voor aanzienlijke glutathionreductie. Kortom magnesium is uiterst belangrijk in het voorkomen van een cytokinestorm alsook bloedklontering. Daarnaast is magnesium een belangrijke vitamine D-activator en -regulator.10
Een minimum vitamine D3 status van 50 ng/ml is noodzakelijk om de optredende infectie een halt toe te roepen. Ook een dagelijkse vitamine K2-inname (100 – 220 mcg/d volgens lichaamsgewicht) wordt ten stelligste aangeraden omwille van zijn immuun-modulerende en calcium-regulerende eigenschappen.10,11
Tot slot is een goede mineralenbalans van belang om arteriële calcificaties tijdens en na een virale infectie te voorkomen. Voldoende zink en selenium zijn noodzakelijk terwijl een overmaat aan (ongebonden) koper, ijzer, fosfor en calcium moet worden vermeden.12-14
Bronvermelding:
1. WHO – Cardiovascular diseases (CVDs)- fact sheet 2021.
2. Shi, Zhang et al. COVID-19 and atherosclerosis: looking beyond the acute crisis. Emergency and Critical Care Medicine. March 2022 - Volume 2 - Issue 1 - p 1-4.
3. Nick S. Nurmohamed et al. Lipoprotein(a), venous thromboembolism and COVID-19: A pilot study. Atherosclerosis. VOLUME 341, P43-49, JANUARY 01, 2022.
4. Agnieszka Pawlos et al. Elevated Lp(a) and course of COVID-19: Is there a relationship? PLOS ONE 2022 17(6).
5. Adem Keskin et al. Homocysteine as a marker for predicting disease severity in patients with COVID-19. Biomarkers in medicine 2022 Vol. 16, No. 7.
6. Pushkarev et al. Plasma Apolipoproteins A1/B and OxLDL Levels in Patients with Covid-19 As Possible Markers of the Disease. Cytology and Genetics volume 55, pages519–523 (2021).
7. Micholas Dean Smith and Jeremy C. Smith. Repurposing Therapeutics for COVID-19: Supercomputer-Based Docking to the SARS-CoV-2 Viral Spike Protein and Viral Spike Protein-Human ACE2 Interface. Chemrxiv 2020.
8. Husam Dabbagh-Bazarbachi et al. Zinc Ionophore Activity of Quercetin and Epigallocatechin-gallate: From Hepa 1-6 Cells to a Liposome Model. July 2014 Journal of Agricultural and Food Chemistry 62(32).
9. Majambu Mbikay et al. Isoquercetin as an Anti-Covid-19 Medication: A Potential to Realize. Front. Pharmacol. 02 March 2022 Sec. Pharmacology of Infectious Diseases.
10. James J. DiNicolantonio et al. Magnesium and Vitamin D Deficiency as a Potential Cause of Immune Dysfunction, Cytokine Storm and Disseminated Intravascular Coagulation in covid-19 patients. Mo Med. 2021 Jan-Feb; 118(1): 68–73.
11. Goddek S et al. Vitamin D3 and K2 and their potential contribution to reducing the COVID-19 mortality rate. August 2020. International journal of infectious diseases: IJID: official publication of the International Society for Infectious Diseases.
12. Fanni D et al. Trace elements and the carotid plaque: the GOOD (Mg, Zn, Se), the UGLY (Fe, Cu), and the BAD (P, Ca)? European Review for Medical and Pharmacological Sciences 2021; 25: 3772-3790.
13. Avery, Joseph C, and Peter R Hoffmann. ‘Selenium, Selenoproteins, and Immunity.’ Nutrients vol. 10,9 1203. 1 Sep. 2018.
14. Mahmoodpoor A et al. The Effect of Intravenous Selenium on Oxidative Stress in Critically Ill Patients with Acute Respiratory Distress Syndrome. Immunol Invest. 2019 Feb;48(2):147-159.